تئاتر تک‌نفره در عصر کنونی هنرهای نمایشی، منزلتی متمایز دارد

به گزارش خبرنگار ایران تئاتر در چهارمحال و بختیاری، سعید شیرزاد، نویسنده و کارگردان نمایش «پریا» گفت: در عصر حاضر که مخاطب دستخوش بمباران اطلاعاتی و آشفتگی‌های شناختی متعدد است، این گونه اجرایی بستری را برای ایجاد پیوندی مستقیم، انسانی و عاری از حجاب فراهم می‌کند.

وی افزود: از سوی دیگر، تئاتر تک‌نفره هم برای هنرمند چالش‌های ساختاری دارد و هم ظرفیت‌های رهایی‌بخش. بازیگر این امکان را دارد که تمامی عناصر صوتی، بدنی، روایی و فضایی را به تنهایی خلق و هدایت کند. با این حال، فشار اجرایی قابل توجهی نیز بر او وارد می‌شود، زیرا تمامیت اثر هنری متکی بر عملکرد یک فرد است. از این رو، غالباً متضمن خلوص و صداقتی است که در اجراهای دیگر کمتر مشهود است. در مجموع، در جهان معاصر که مملو از پیچیدگی و ازدحام است، تئاتر تک‌نفره به یکی از صمیمانه‌ترین و مؤثرترین شیوه‌های روایتگری و تعامل با مخاطب تبدیل شده است.

این کارگردان جوان درباره فرم و رویکرد کارگردانی خود در اثر پریا گفت: در رویکرد کارگردانی این نمایشنامه تک‌نفره، مفهوم اصلی “انزوا” به عنوان مبنای زیبایی‌شناختی و اجرایی در نظر گرفته شد. این انزوا در سه سطح مورد بررسی قرار گرفت: انزوای بازیگر در فضای صحنه، انزوای وجودی انسان و انزوای ادراکی مخاطب در مواجهه با اثر هنری. هدف اولیه، تبدیل این وضعیت بالقوه محدودکننده به یک مزیت ساختاری و معنایی دراماتورژی بود.

وی یادآور شد: فرآیند کارگردانی در این پروژه، گرایشی متفاوت از طراحی پیچیده میزانسن‌ها اتخاذ کرد و در عوض، بر ساختاربندی یک فضای ذهنی و عاطفی متمرکز برای بازیگر معطوف شد. هدف نهایی، دستیابی به حداکثر تأثیرگذاری از طریق حداقل امکانات اجرایی در یک فضای مینیمالیستی بود. این امر مستلزم تأکید ویژه بر ریزه‌کاری‌های بیانی بدن، آوا، سکوت‌های دراماتیک، ریتم تنفسی و جهت‌گیری نگاه بازیگر بود.

وی در ادامه اظهار داشت: از سوی دیگر، ماهیت بی‌واسطه تعامل مخاطب با بازیگر در تئاتر تک‌نفره، ضرورت طراحی یک فضای اجرایی اصیل و خلوت را ایجاب می‌کرد تا این ارتباط مستقیم تقویت شود. اعتقاد بر این است که تقلیل تمامی عناصر اجرایی به حضور یک فرد منفرد بر صحنه، تئاتر را به جوهر ذاتی خود نزدیک‌تر می‌سازد.

شیرزاد درباره تجربه‌های جدید خود در کارگردانی تئاتر تک گفت: احتمالاً برجسته‌ترین تجربه کارگردانی یک اثر تک‌نفره، درک عمیق از اهمیت سکوت دراماتیک و فضای تهی در ساختار روایی و بصری اثر است. دریافتم که لزوماً تمامی عناصر روایی و بصری نیازمند بیان یا نمایش صریح نیستند؛ چه بسا فقدان برخی عناصر، دلالت‌های معنایی عمیق‌تری را منتقل کند. این رویکرد مفهومی، قطعاً در پروژه‌های آتی من با تأکید بیشتری مورد توجه قرار خواهد گرفت. در سطح اجرایی نیز، ناگزیر به اعمال دقت و وسواس مضاعف در طراحی لحظات اجرایی شدم، زیرا هیچ عنصر پوشاننده‌ای وجود نداشت. این امر منجر به تقویت حس جزئی‌نگری و درک این مهم شد که گاه یک مکث ساده یا یک کنش ظریف، چه میزان بار دراماتیک را می‌تواند حمل کند.

کارگردان شرکت‌کننده در جشنواره تئاتر تک افزود: تئاتر تک و جشنواره آن از منظر حمایت از هنر و فراهم‌سازی بستری برای نمایان‌سازی آثار مستقل، اولویت‌بخشی به نمایش‌های با بودجه تولید محدود، به ویژه آثار تک‌بازیگر، مؤید فهمی ژرف‌تر از ظرفیت‌های تئاتر معاصر است. مواجهه مخاطب با پرفورمنس‌هایی که بنیان آن‌ها بر توانمندی‌های بازیگر، طراحی فضا و بیان فردی استوار است، خود تجربه‌ای نوآورانه و اثرگذار محسوب می‌گردد.

وی یادآور شد: پیشنهاد می‌شود در دوره‌های آتی، تمرکز بیشتری بر مستندسازی فرآیند تولید، جلسات گفت‌وگوی پس از اجرا و ایجاد پلتفرم‌های تعاملی بین هنرمندان و مخاطبان معطوف شود. این تعاملات می‌توانند هم به ارتقاء کیفی آثار کمک کنند و هم تجربه مخاطب از رویداد را تعمیق بخشند.

از دیگر عوامل این اثر نمایشی می توان به پریا امینی دهکردی « بازیگر، طراح لباس و طراح بروشور و پوستر»، مجید علیخانی «طراح صحنه، و مشاور گویش»، مصطفی رئیسی« اجرای دکور»، مجید شیرزاد« مدیر اجرایی»، سحر خاکسار حقانی دهکردی «منشس صحنه و طراح اجرای گریم»، سعید شیرزاد« طراح نور»، مجید علیخانی«طراحی صدا، افکت و موسیقی»، گلناز محمدی سرپیری« شاعر لالایی»، الهه صالحی« آوای لالایی» اشاره کرد.